Адыгабзэ - Тыркубзэ, Тыркубзэ- Адыгабзэ къэкIыгъацIэхэм ягущыIалъ

ÇERKESÇE-TÜRKÇE, TÜRKÇE ÇERKESÇE BİTKİ İSİMLERİ SÖZLÜĞÜ

 Çerkesçe-Türkçe, Türkçe Çerkesçe Bitki İsimleri Sözlüğü cep kitabı ebatlarındadır.

Sözlüğün redaktörlüğünü Adıge Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal (Beşeri) Bilimler Araştırma Enstitüsü Başkanı Filoloji bilimdalında Prof. Dr. Bırsır Batırbıy yapmıştır. Eserin Recenzenti-Denetmeni ise Mıyekuape Devlet Teknoloji Üniversitesi öğretim görevlilerinden filoloji bilimdalında Prof. Dr. Khuako Fatimet’tir.

Eser Adıge Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal (Beşeri) Bilimler Enstitüsünce onaylanmıştır.

2015 yılında Mıyekuape’de Magarin kitabevi tarafından 300 nüsha olarak ofset kağıda 120 sayfa olarak basılmış bir eserdir.

TÜRKÇE-ÇERKESÇE AÇIKLAMALI SÖZLÜK

Türkçe-Çerkesçe Açıklamalı sözlük; yaklaşık 35 000 sözlük makalesi ve bunların izahı için 10 000 ana başlık ve 30 000 ara başlık ile tahmini 100 000 den fazla açıklama amaçlı cümle-deyimden oluşan Genel (açıklamalı-büyük) sözlüktür.

Açıklamalı büyük sözlük deyiminden kasıt ise, vokabüler yani ele alınan sözlük makalesinin dar anlamını izah eder olmayışıdır.

A - a

A I, a 1) апэрэ; a kursu апэрэ курс; 2) Муз. хьарыфхэмкıэ нотэхэр къагъэлъэгъомэ ля нотэр ары <> A’dan Z’ye kadar «А»-м щегъэжьагъэу «Я»-м нэс, ылъапсэ щегъэжьагъэу ыкIэ нэс

А II межд. а!; ахь-ахь!; ей-ей; е; а; шъыу a a a, bu ne hal? ахь-ахь, мыр сыд?!; a be kardeşim neredesin?! Е, е, сиш, тэ ущыIагъ о?!; A! o da sözmü? е! ари IуакIэ?!; A sen buradamı idin?; Ахьа, ори мо ущыIагъ ара?; Ne münasebetsiz adam a!; Тащ фэдиз лIы мыхъу-мышI шъыу?!; Nerede kaldın a canım?! А сыпсэ тэ укъэнагъ?!; Тэ укъэнагъ шъыу?!

B - b

В I bay гущыIэр кIэкIэу зэратхрэ шIыкIэр, еплъ bay

B II муз. нотэхэр хьарыфхэмкIэ къагъэлъагъомэ си нотэр ары

BABA 1) ты, тат; ~ bir kardeşler зы тым къытекIыгъэ зэшых (е зэшы-зэшыпхъух); ~dan kalma тым къыкIэныжьыгъэр; ~sının oğlu ятэ ыкъу; ana ~ ны-ты; 2) шыихъ; bektaşi ~sı бекташихэм яшъыихъ; 3) пкъэу такъэ; гъогубгъу пкъэу цIыкIу, кнехт; git ~ git yol bitmez укIозэ гъогур уухынэп (гъогубгъу пкъэу блэкIы къэс гъогур кIэух имыIэу макIо) <> ~larımı ayağa kaldırma сыкъэмыгъэгубж; ~nın canına rahmet тхьэр разэ къыпфэхъу (къикI. шъыпкъэр Тхьэр уятэ разэ къыфэрэхъу); ~ evi къызыщыхъугъэ ун, ятэ иун; ~ evi gibi ятэ иунэ фэд; ~ düşmanı oğul dostu olmaz ятэ ипый ыкъо ныбджэгъу фэхъущтэп

C - c

С муз. нотэхэр хьарыфхэмкIэ къагъэлъагъомэ «до» нотэр ары

СА п. чIыпIэ, =пI; ехьщыр cay; ~i rahat рэхьатыпI, чIыпIэ гупсэф

CABA бэдэхьауэ, тынкIэ (пкIэ хэмылъэу) атрэр

CABACI 1) бэдэхьауэр зикIасэр, федэ къыхигъэкIыным фэIазэр; 2) перен. мыпсэу-мылажь

CABADAN бэдэхьаоу, пкIэ хэмылъэу

CACIK(-ğı) джаджыкъ, тырку шхын гор (нэшэбэгу ушыгугъэмрэ бжьыныфщыгъурэ зыхэлъ шхыу, щэгъэпцIагъэ)

CADALOZ цIэцIал, мэхъадж, ябгэ; ~ kadın шъуз цIэцIал, шъуз ябг

CADALOZLAŞMAK цIэцIэлэн, мэхъэджэн, ябгэн

CADALOZLUK(-ğu) цIэцIэлэныгъ, мэхъэджэныгъ, ябгэныгъ

Ç - ç

Ça: исп. ça-ça-ça ча-ча-ча (къашъо)

ÇABA a.1) уегугъуныр; ехьщыр ceht; 2) гъэрет, зэрилъэкIэу пылъыныр; ехьщыр gayret

ÇABALAMAK 1) уегугъун; 2) гъэретын, гъэрет шIын, зэрилъэкIэу пылъын; ехьщыр gayret etmek

ÇABUCACIK 1) шIэх дэдэу, псынкIэ дэдэу; 2) зи къин фэмыхъоу

ÇABUCAK шIэхэу, псынкIэу; 2) къин фэмыхъоу

ÇABUK 1) псынкIэ, шIэх; ~ ~ шIэх-шIэхэу; 2) къин фэмыхъоу (ымылъэгъоу), псынкIэу; ~ zengin oldu a) шIэхэу бай хъугъ; б) къин ымылъэгъоу бай хъугъэ; <> ~ anlayan гурыIогъошIу, шIэхэу зыгурыIорэр;

D - d

D муз. нотэхэр хьарыфхэмкIэ къагъэлъагъомэ «ре» нотэр ары

DA I 1) =и; bazen uyur bazen de uyumaz загъорэ мэчъые, загъорэми чъыерэп; ben onu da gördüm ари слъэгъугъэ; onu ben de gördüm ар сэри слъэгъугъэ; 2) =мэ =зэ; =мэ =у; gider de gider кIомэ кIозэ; güzel de güzel дахэмэ дахэу; konuşur da konuşur къыIомэ къыIозэ

DA II (dai) а. сымэджэныгъ, узы

DADA I еплъ dadı

DADA II диал, кIэлэцIыкIу, сабый, наныу

DADACI лит., иск. дадаист

DADACILIK(-ğı) лит., иск. дадаизм

DADAİST фр. еплъ dadacı

E - e

E 1) межд. э!, ашъыу!; ыы, ыхьы, эй, ээй; ~, çabuk ашъыу, псынкIэ; ~ ne oldu! э (ашъыу), сыд хъугъэ! ~, sen öyle sanıyorsun э, о ащтэу къыпщэхъу; 2) ы; ne dedin sen ~ ? сыда о къэпIуагъэр, ы?

EBABİL а. 1) зоол. къушъхьэ пцIашхъу; 2) эбабил бзыухэр (тиПегъэмбар къэхъуным ыпэкIэ чабэр аштэнэу дзэ къэкIогъэ мэджусыйхэр мыжъокIэ хьэлэчым изыгъэфэгъэ бзыу куп, къурIаным ит пылы зыфиIорэ сурэмкIэ мы къэбарыр къеты)

EBAT, EB'AT (-dı) (е икIахьыгъэкIэ, е ишъомбгъуагъэкIэ, е иинагъэкIэ) зыфэдизыр; bu resim 1x2 metre ~ındadır мы сурэтыр зыфэдизыр 1х2 метрэ мэхъу

EBDAL еплъ abdal I

EBE хъушъэнпэс, кIэлаштэ, мамыку бзылъфыгъ, шъузыгъалъф; ~ hekim хъушъэнпэс Iаз (врач) <> ~ gümeci еплъ ebegümeci